Makine ihracatı Ocak’ta 2,1 milyar dolar
Makine Ä°hracatçıları BirliÄŸi (MAÄ°B) tarafından paylaşılan makine imalat sanayi konsolide verilerine göre, Ocak ayında Türkiye'nin serbest bölgeler dâhil toplam makine ihracatı 2,1 milyar dolar oldu. Sektörün en büyük ihracat pazarı Avrupa’da ÅŸirketlerin gerek yüksek finansman maliyetleri gerekse bir türlü bitmeyen jeopolitik riskler nedeniyle yeni yatırım yapma konusunda isteksiz olduklarına dikkat çeken Makine Ä°hracatçıları BirliÄŸi BaÅŸkanı Kutlu KaravelioÄŸlu “Küresel ekonomideki durgunluÄŸun baÅŸladığı ilk günlerde, iÅŸletmelerimizin daha az yoÄŸun olacağı bu dönemi Avrupa YeÅŸil Mutabakatı ile uyum süreçlerimizi geliÅŸtirmek üzere kullanacağımızı söylemiÅŸtik. Bu kapsamdaki Ä°kiz DönüÅŸüm UR-GE Projemiz, ihtiyaç analizi ve küme yol haritası oluÅŸturulması konusunda Ticaret Bakanlığımızın en iyi uygulama örneÄŸi ödülüne layık görüldü” dedi.
Makine imalat sanayi konsolide verilerine göre, Ocak ayında Türkiye'nin serbest bölgeler dâhil toplam makine ihracatı geçtiÄŸimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 2,6 azalarak 2,1 milyar dolar oldu. Buna göre, geçen yılın son çeyreÄŸini yatay bir seyirle toplam 7 milyar dolar ihracatla kapatan makine ihracatı seneye miktar bazında 7 bin ton, deÄŸer bazında 50 milyon dolar eksilerek baÅŸladı. Aylık bazda evsel ve endüstriyel soÄŸutma makineleri ile takım tezgâhları ihracatında düÅŸüÅŸ gözlenirken; içten yanmalı motorlar, tekstil ve konfeksiyon makineleri ile türbin, turbo-jet ve hidrolik sistemler pozitif yönde ayrıştı. Ocak’ta en büyük iki ihracat pazarı Almanya ve ABD’ye ihracat artışını sürdüren sektörün geçen yılın aynı dönemindeki sonuçları yakalayamamasının ardında Rusya’ya ihracatta küresel bankacılık sisteminin müdahalesi neticesinde ortaya çıkan yüzde 30’a yakın düÅŸüÅŸ etkili oldu.
“Avrupa’da cirolar düÅŸerken istihdam neden artıyor?”
Dünyada makine üretimi ve ihracatı artmazken sipariÅŸ yoÄŸunluÄŸuyla geçen; yüzde 22,9 üretim ve yüzde 10,6 ihracat artışı saÄŸlanılan baÅŸarılı bir yılın ardından 2024'e küresel ekonomik endiÅŸelerin gölgesinde baÅŸladıklarını bildiren Makine Ä°hracatçıları BirliÄŸi BaÅŸkanı Kutlu KaravelioÄŸlu, Türkiye'nin ana ihracat pazarı Avrupa BirliÄŸi'ndeki geliÅŸmeleri ÅŸu ÅŸekilde deÄŸerlendirdi:
"Önemli bir bölümü sadık müÅŸterimiz olan Avrupalı ÅŸirketler gerek yüksek finansman maliyetleri gerekse bir türlü bitmeyen jeopolitik riskler nedeniyle, 2023 ilkbaharından bu yana yatırım yapma konusunda isteksizler. Bu durum Avrupa makine imalat sektöründe yıllık yüzde 1,2’lik bir reel ciro azalışına sebep olmuÅŸtu, azalışın 2024’de yüzde 2,2’yi bulacağı tahmin ediliyor. Avrupa endüstrisinin rekabet gücündeki eksilme, aslında pandemi sonrası gelen yüklü sipariÅŸlerin telafi edici etkisi nedeniyle bir süre maskelenmiÅŸti. O dönemde yapılan teslimatların tüketimden ziyade stoklara gittiÄŸi ve nihayet yeni sipariÅŸleri engellediÄŸi, yatırımları duraklattığı görülüyor. Hal böyleyken, Avrupa makine sektörünün üretimi düÅŸmesine raÄŸmen istihdamının yüzde 1,2 artması, gelecek yıl da yüzde 0,7 civarında artacak olması düÅŸündürücü. Bu stratejik yaklaşımın ardında ücret artışları ve verim kaybına raÄŸmen, büyük zahmetle yetiÅŸen nitelikli personeli korumak kaygısı yatıyor.”
“Makine fabrikalarımız eÄŸitim-öÄŸretim kurumuna döndü”
Avrupa’da istihdamı artırmaya yönelik hükümet desteklerine ek olarak kısa süreli veya esnek çalışma modellerinin çeÅŸitlendirilmekte olduÄŸunun altını çizen KaravelioÄŸlu, sektörün nitelikli eleman kaybında son yıllarda Türkiye’de yaÅŸanılan artışı ÅŸöyle deÄŸerlendirdi:
“Sanayiden uzaklaÅŸan yeni nesilleri baÅŸta makine imalatı olmak üzere ileri mühendislik alanlarına çekmekte zorlanan Avrupa ülkeleri, Türkiye’nin yetiÅŸtirdiÄŸi gençler için cazibe teÅŸkil ederek bizden nitelikli personel kapmaya çalışıyor. Mühendis ve yazılımcılarımıza yönelik açık hamleler, tabiatı gereÄŸi KOBÄ°’ler üzerinde yükselmekte olan sektörümüzün geleceÄŸi bakımından önemli tehdit oluÅŸturuyor. Üstelik bu süreç, neredeyse tüm dünya yılın ikinci yarısında yaÅŸanacak faiz indirimlerine kilitlenmiÅŸ; küresel enerji ve ham madde maliyetlerindeki düÅŸüÅŸ dışında, yatırımları kısa vadede cezbedecek herhangi bir geliÅŸme yokken yaÅŸanıyor. Türkiye’nin makine fabrikaları önce savunma sanayimize, oradan da Avrupa’ya tasarımcı ve teknik insan yetiÅŸtirip ihraç eden bir eÄŸitim öÄŸretim kurumuna dönüÅŸtü; bir diploma vermediÄŸimiz kaldı. Fikri mülkiyet meselesi bir yana, bu kayıpların iÅŸin idamesine yönelik ağır bedelleri olacağını görmek durumundayız.”
“S-reyting meselesini dijital platformda çözeceÄŸiz”
Yaza doÄŸru artması beklenilen sipariÅŸlerin bir kısmının bu kez, sürdürülebilirliÄŸe dair yeni koÅŸullara baÄŸlanacağına dikkat çeken KaravelioÄŸlu ÅŸunları söyledi:
“Küresel ekonomideki durgunluÄŸun baÅŸladığı ilk günlerde, iÅŸletmelerimizin daha az yoÄŸun olacağı bu dönemi Avrupa YeÅŸil Mutabakatı ile uyum süreçlerimizi geliÅŸtirmek üzere kullanacağımızı söylemiÅŸtik. Sürdürülebilirlik Eylem Planı Raporumuzda çizdiÄŸimiz yol haritasını somut pratiÄŸe dönüÅŸtürmek ve tasarlanan reçetelerin firmalar ölçeÄŸinde hayata geçmesine öncü olabilmek amacıyla türlü yöntem ve araçlar geliÅŸtiriyoruz. Ä°kiz DönüÅŸüm UR-GE Projemiz, ihtiyaç analizi ve küme yol haritası oluÅŸturulması konusunda Ticaret Bakanlığımızın en iyi uygulama örneÄŸi ödülüne layık görüldü. Çevrim içi eÄŸitimlerimiz veya sahadaki montörlerimizle 2023 yılında sayıları yüzde 9’dan fazla artarak 22.700’e ulaÅŸan üyemize efektif çözümler üretmek kabil deÄŸil. Türkiye’de en fazla sayıda ihracatçıya hizmet vermekle yükümlü BirliÄŸimizin hemen bütün proje ve hizmetlerini dijital ortama taşıdık. Sürdürülebilirlik konusunda Alman Sürdürülebilirlik Kodeksine uygun biçimde geliÅŸtirdiÄŸimiz araç setlerini ve S-reyting mekanizmalarını da platforma taşıyarak, sadece makine imalatçılarının deÄŸil genel imalat sanayinin bütününün istifadesine sunmak gayreti içindeyiz”.
“Makine sektörü kendi yağıyla kavrulmaz”
Yüksek katma deÄŸerli ihracatçı sektörlerin, geliÅŸmiÅŸ ülkelerin tamamında ekonominin göz bebeÄŸi kabul edildiÄŸine vurgu yapan KaravelioÄŸlu sözlerini ÅŸöyle tamamladı:
“Makine sektörümüzün pandemi öncesi 2019’a göre yüzde 70 daha fazla miktarda üretim, yüzde 40 daha fazla deÄŸerde ihracat yapar hale gelmesinde, teknoloji ve ürünlerin çeÅŸitlenip katma deÄŸerinin ve rekabetçiliÄŸinin artmasında, çevikliÄŸinin ve dayanıklılığının pekiÅŸmesinde devletin koruyucu ve kollayıcı mekanizmalarının büyük rolü olduÄŸunu hep söylüyoruz. Bu durumun ileri ülkelerden baÅŸlayarak kendi teknolojilerini geliÅŸtirmek iddiasındaki bütün ülkeler için geçerli olduÄŸunu da sık sık yinelemek lüzumu duyuyoruz. Bu desteklerin olmadığı veya sürmediÄŸi bir durum, hangi ülkenin makine sektörü için olursa olsun peÅŸin bir yenilginin veya maÄŸduriyetin ifadesi olur. KOBÄ° yapısındaki bu sektör dünyanın hiçbir yerinde kendi yağı ile kavrulmaz. Buna raÄŸmen, yüzde 10,6 artış ve 28,2 milyar dolar ihracatla tamamladığımız 2023 yılında ithalatın yüzde 20,1 artarak 45,6 milyar dolara ulaÅŸmış olması sadece ihracatı artırarak dış ticaret açığımızı kapatmanın ya da üretimi artırarak iç pazarı niteliksiz mallardan korumanın mümkün olmayacağını da gösteriyor. Ä°thalat rejiminde alınan tedbirlerin baÅŸarılı olabilmesi için Yatırım TeÅŸvik Mevzuatımızdaki açık kapıların acilen kapatılması gerektiÄŸini düÅŸünüyoruz.”
